با پيشرفت ها و موقعيت هاي حاصله در پيوند كليه هم اكنون پيوند كليه بطور گسترده به عنوان بهترين شيوه درمان در اكثر بيماران با نارسايي مزمن كليه تلقي مي شود.

پيوند كليه موجب بازگشت بيمار به زندگي عادي خود شده ، اما اين شيوه درمان براي همه بيماران مناسب نيست با پزشك خود مشورت كنيد تا مطمئن شويد پيوند كليه براي شما روش مناسبي است يا خير؟

عوامل موثر در انتخاب پيوند كليه :

* سلامت عمومي

* سابقه بيماري قلبي

* چاقي

* سابقه مشكلات سيستم گردش خون

* عوامل احساسي / رواني

* شواهدي مبني بر اين كه فرد پذيرش لازم در مصرف داروهاي پس از پيوند را نداشته باشد.

دونوع پيوند كليه وجود دارد :

- پيوند از اهداء كننده زنده

- پيوند از شخصي كه بطور ناگهاني فوت كرده باشد كه همان اهداء كننده جسد يا مرگ مغزي است .

پيوند كليه از اهداء كننده زنده چيست ؟

در اين نوع پيوند يك كليه از يك اهداء كننده زنده كه معمولاً خويشاوند است به شما پيوند زده مي شود . اهدا كننده بايد گروه خون يكسان و نوع بافت منطبق با فرد گيرنده داشته باشد.

مناسب ترين افراد : اعضاء درجه اول خانواده / خصوصاً برادران و خواهران هستند. اهداء كننده بايد در سلامت كامل باشد تا بتواند بعدها در زندگي خود با يك كليه زندگي عادي داشته باشد .

پس زدن پيوند وقتي اتفاق مي افتد كه بدن كليه پيوندي را غير خودي تشخيص داده و سيستم ايمني خود را براي جنگيدن عليه آن فعال مي كند . پس زدن پيوند ممكن است در هر شرايطي و زماني رخ دهد اما بطور شايع در ماه هاي اول پس از پيوند ديده مي شود . از داروهاي مختلف به صورت تنها يا با ساير داروها براي جلوگيري از رد پيوند و مهار سيستم ايمني استفاده مي شود به هر حال حتي با مصرف اين داروها هم پس از پيوند رد كليه پيوندي توسط بدن ديده مي شود كه با آزمون هاي خوني تشخيص داده شده و با تجويز داروهاي كوتاه مدت اختصاصي درمان مي شود . پس زدن كليه در بسياري از موارد با موفقيت قابل درمان است .

علايم پس زدن پيوند كليه :

- كاهش ادرار و يا قطع جريان ادرار 24 ساعته

- افزايش تورم مچ پا

- درد در منطقه پيوند

- تب

- احساس ناخوشي

- افزايش فشار خون و افزايش وزن بيش از 2 كيلو در هفته

- افزايش سطح كراتينين خون

- سفتي و قرمزي در منطقه پيوند

با ديدن هر كدام از علايم فوق سريعاً به پزشك خود مراجعه كنيد .

مزايا:

- رهايي ازا نجام دياليز مكرر

- محدوديت ها در رژيم غذايي برداشته مي شود .

- افزايش توان و انرژي

- بازگشت به زندگي عادي

محدوديت ها :

- ضرورت استفاده از داروهاي جلوگيري كننده از رد پيوند كه ممكن است عوارض جانبي داشته باشد.

- نگراني از پس زدن كليه

- افزايش احتمال بروز عفونت و انواع خاصي از سرطان

آزمون هاي تشخيصي متعددي پس از پيوند و قبل از ترخيص انجام مي گيرد تا از سلامت و عملكرد مطلوب كليه اطمينان حاصل شود . اين آزمون ها شامل آزمون هاي خوني/ سونوگرافي/ اسكن كليه است .

      اولين پيوند كليه موفق در انسان در سال ۱۹۵۳ انجام شد. در ايران اولين  پیوند كليه در سال ۱۳۴۷ در شيراز انجام گرفت. پيش از انقلاب اسلامى تنها ۶۰ تا ۸۰مورد پيوند كليه در كشور انجام گرفته بود.

برای نخستین بار در اروپا ، عمل پیوند کلیه توسط “روبات” در بیمارستانی در شهر پیزا در غرب ایتالیا ، انجام شد. این عمل بر روی یک زن ۳۷ ساله انجام شد. تاکنون در دنیا تنها دو مرکز آمریکایی (مرکز پزشکی سنت بارنابا در نیوجرسی و دانشگاه ایلیونیز در شیکاگو) این عمل جراحی روباتیک پیوند روباتیک را انجام می دادند.

جراحي پيوند كليه معمولا 4-2 ساعت طول مي كشد كليه در قسمت پاييني شكم و نزديك كشاله ران كاشته مي شود و به عروق خوني و مثانه متصل شده و يك سوند براي چند روز در مثانه گذاشته مي شود تا ادرار توليد شده توسط كليه جديد خارج كند . گاهي اوقات يك لوله تخليه كننده (سوند يا درن) را هم در نزديكي كليه پيوندي مي گذارند تا ترشحات را تخليه كند . در بعضي موارد شما پس از پيوند به چند جلسه دياليز نياز داريد تا كليه جديد شروع به كار كند . كليه هاي شما برداشته نمي شود مگر اين كه بطور مزمن عفوني باشد و يا اين كه خيلي بزرگ شده و فضاي كافي براي كليه جديد وجود نداشته باشد .

ميزان موفقيت در پيوند در كل بسيار خوب است . پيوند كليه در جسد موفقيت 80 تا 85 درصد در سال اول دارد اين امر به آن معنا است كه پس از يك سال از پيوند 80 تا 85 كليه از هر 100 كليه پيوندي هنوز سالم بوده و عملكرد مطلوب دارد . موفقيت پيوند كليه از اهداء كنندگان زنده 95 تا 90 درصد است . مشكل است بتوان گفت يك كليه پيوندي تا چه مدت دوام خواهد داشت زيرا عوامل متعددي در اين موضوع تأثير گذار است . بعضي كليه ها تا 25 سال هم دوام و عملكرد داشته و اگر كليه پيوندي ازكار بيفتد شما به دياليز بر مي گرديد . كليه پيوندي ممكن است خارج نشود هم چنين ممكن است پس از مدتي و در صورت صلاحديد پزشكتان براي انجام پيوند ديگر واجد شرايط باشد .

آزمون هاي انطباق بافتي : (بافت)

انطباق بافت مهم ترين عامل در پذيرش يا رد پيوند كليه است . در هر نوع پيوند كليه گروه خوني اهداء كننده بايد با گروه خوني گيرنده سازگار باشد. در صورتي كه گروه هاي خوني سازگار باشد آزمون ديگري بنام تعيين بافت انجام مي گيرد . اين آزمون شباهت هاي ژنتيكي بافت اهداء كننده و گيرنده را قطعي مي كند. قبل از پيوند كمي از خون شما و خون اهداء كننده با هم مخلوط مي شود به اين آزمون cross-match گويند . اين آزمون به اين معني انجام مي شود كه مطمئن شويم هيچ ماده اي در خون بنام آنتي بادي سيتوتوكسيك وجود ندارد كه موجب پس زدن كليه پيوندي شود .

Crass-match مثبت :

به اين معني است كه اهداء كننده (زنده يا جسد) با شما از نظر بافتي سازگار نيست در زماني كه شما در ليست انتظار پيوند هستيد در مقاطع زماني مختلف يك نمونه خون شما گرفته مي شود تا سطح آنتي بادي هاي سيتوتوكسيك را تعيين كنند . اين سطوح در زمان هاي مختلف تغيير كرده و قابليت شما را در پذيرش پيوند قرار مي دهد .

مقاربت ضرري براي كليه پيوندي ندارد . بنابراين هر موقع كه مايل باشيد مي توانيد اين كار را انجام بدهيد . پس از پيوند شما انرژي بيشتري داريد چرا كه اورمي و كم خوني شما رفع شده است . گاهي اوقات داروهايي كه براي درمان افزايش فشار خون بكار مي روند مي توانند ميل و توانايي جنسي مردان را كاهش دهد در اين صورت با پزشك خود مشورت كنيد تا داروي شما را تغيير دهد . گاهي اوقات خانم ها در مقاربت احساس درد دارند كه در هر صورت اگر مشكل بوجود آمد با پزشك خود مشورت كنيد .

- در زمان نشتن در ماشين از كمربند ايمني استفاده كنيد .

- در مواجهه طولاني مدت با آفتاب خودداري كنيد زيرا ادرارهاي مهار ايمني پوست را مستعد سرطان و آسيب مي سازنند. از كرم هاي ضد آفتاب با SPF 15 يا بالاتر استفاده كنيد .

-  هر گونه خونريزي غير معمول / تب/ گلودرد / سرماخوردگي / آنفولانزا/ اسهال و استفراغ را سريعاً به پزشك خود اطلاع دهيد .

-  درمصرف داروهايي كه از داروخانه تهيه نمي شوند و نيز داروهاي گياهي اجتناب كنيد زيرا اين داروها ممكن است به كليه شما آسيب برسانند .

-  هرگونه داروي مصرفي بايد زير نظر پزشك معالج شما باشد .

-   انجام ورزش هاي سبك / رژيم غذايي كم چرب وكم نمك/ رعايت نكات بهداشتي/ الزامي است.

پس از پيوند كليه ، شما تا حد بالايي به زندگي عادي خود بر مي گرديد و تا زماني كه داروهاي خود را بطور صحيح و به موقع و براساس تجويز پزشك مصرف كنيد ديگر به دياليز نياز ندارد .

استراحت و ورزش :

شما به استراحت كافي پس از پيوند نياز داريد زيرا شمابه سادگي ممكن است احساس خستگي كنيد.كه اين ناشي از جراحي پيوند و اقامت شما در بيمارستان است . مطمئن باشید كه توان شما با استراحت كافي برخواهد گشت .

زمان بازگشت شما به شغل و حرفه اتان بستگي به نوع كار و سرعت بهبودي شما دارد . در اين خصوص بايد با پزشك خود مشورت كنيد .

خانم هايي كه پيوند مي شوند توانايي باروري خود را دوباره بدست مي آورند به هر حال حاملگي موجب تحميل كار بيشتر به كليه شما مي شود . اكثر پزشكان توصيه مي كنند حاملگي را يك تا 2 سال پس از پيوند به تعوي بياندازيد تا شرايط كليه پيوندي تثبيت شود . بعضي داروهاي مهار سيستم ايمني مانند مايكوفنولات مفتايل (سل پست) مي تواند براي حاملگي و جنين خطرناك باشد قبل از اقدام به بارداري با پزشك خود مشورت كنيد . بيماران از هر دو جنس كه از نظر روابط جنسي فعال بوده ولي مايل به بچه دار شدن نيستند بهتر است از يكي از روش هاي پيشگيري استفاده كنند كه در اين مورد نيز حتماً با پزشك خود صحبت كنند.

یک بررسی بر روی زنان پیوندی باردار به مدت 13 سال انجام شد که در31 زن پیوندی که سن آنها بین 18 تا 42 سال بود و 28 نفر آنها فقط یکبار پیوند شده بودند و 3 نفر آنها دو بار.زمان کوتاهترین حاملگی بعد از پیوند کلیه 4 ماه و بیشترین آن 101 ماه بود و بیشترین فراوانی 36 ماه بعد عمل پیوند کلیه بوده است. در جریان این حاملگی ها 14 مورد زایمان طبیعی و 19 مورد سزارین و تنها در یک مورد آپگار نوزاد بعد از تولد مطلوب نبوده است . در این پژوهش عمده عوارض ایجاد شده برای مادر فشارخون،عفونت ادراری وسقط جنین اعلام شد.درپایان 3 موردازمادران پیوندی دچار اختلال عملکرد کلیه دیده شده و یک مورد موجب فوت مادر شده است.

   زمانی که بیماری کلیوی به مرحله نهایی خود می‌رسد و کلیه‌ها عملکرد طبیعی خود را تقریبا به طور کامل از دست می‌دهند، بیماران باید تحت درمان با دیالیز و یا پیوند کلیه قرار گیرند. پیوند کلیه روشی است که طی آن یک کلیه سالم از فردی اهدا کننده، به بدن یک بیمار کلیوی پیوند زده می‌شود. در صورت موفقیت این عمل، بیمار صاحب کلیه‌ای سالم و با عملکرد طبیعی خواهد شد و بنابراین قادر خواهد بود زندگی معمول خویش را ادامه دهد.

پروتئين : يك مغذي مهم در ساخت / نگهداري و ترميم سلول هاي بدن پس از جراحي پيوند است . در طي 2 تا 3 ماه اول پس از پيوند مختصراً به پروتئين بيشتري در برنامه غذايي خود احتياج دارد .

چربي : سطح كلسترول خون شما ممكن است پس از پيوند افزايش يابد و داروهاي مهار ايمني در اين افزايش نقش دارند كه با روش ها زير مي توان سطح كلسترول را كاهش داد:

- كاهش وزن

- كاهش چربي غذا (مصرف غذاهاي كم چرب)

- مصرف دارو ( در صورتي كه تغيير در رژيم غذايي سطح كلسترول خون شما را پايين نياورد)

سديم : داروهاي مهار سيستم ايمني موجب افزايش فشار خون پس از پيوند مي شوند كه براي كاهش فشار خون بايد رژيم غذايي كم نمك داشته باشيد .

پتاسيم : تا زماني كه كليه جديد شما خوب كار كند قادر به دريافت مقدار طبيعي پتاسيم در رژيم غذايي خود هستيد . به هر حال داروهاي مهار سيستمي ايمني گاهي موجب افزايش پتاسيم خون مي شوند كه در اين زمان نياز به محدود كردن پتاسيم دريافتي هستيد (اجتناب از خوردن مواد حاوي پتاسيم مانند: موز- مركبات و ...)

كلسيم و فسفر: پس از پيوند ديگر نيازي به محدوديت دريافت فسفر و يا استفاده از داروهاي متصل شونده و دفع كننده فسفر نخواهيد داشت. در واقع مصرف كافي فسفر و كلسيم مهم بوده و منابع اصلي اين مواد معدني شير و لبنيات هستند .

راهپيمايي – شنا – دوچرخه سواري – تنيس

     در مراحل اوليه پس از پيوند پياده روي بهترين ورزش است . شما همچنين مي توانيد كارهاي سبك خانه را انجام دهيد اما بايد از جابجايي هرگونه اشياء سنگين تا حداقل 2 ماه پس از پيوند اجتناب كنيد . قبل از انجام هرگونه ورزش سنگين با پزشك خود مشورت كنيد !

       به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، محققان علوم پزشکی بر اساس یافته های جدید خود دریافتند در بین گیرنده های عمل پیوند کلیه ، افسردگی خطر بروز نارسایی کلیه ها و رد پیوند را دو برابر می کند. نگرانی از رد پیوند ، ترس ازبروز عفونت،متعادل کردن دوباره زندگی بر اساس شرایط جدید و استفاده ازداروهای متعددسرکوب کننده دستگاه ایمنی که دراغلب موارد تاثیری منفی دارند ممکن است به بروز مشکلات هیجانی بیانجامد که دراولین سال های پیوند کلیه مشاهده می شود.

        بر اساس مطالعه دکتر فابینه دوبلز و همکارانش در دانشگاه لوون در بلژیک که نتایج آن در شماره اخیر نشریه کلیه امریکا منتشر شد ، تعداد چهل و هفت هزار و هشتصد و نود و نه نفر از بیمارانی که بین سال های هزار و نهصد و نود و پنج تا دو هزار و سه میلادی تحت عمل پیوند کلیه قرار گرفته بودند مورد بررسی قرار گرفتند. مطالعه این محققان نشان داد افسردگی در سال اول بعد از پیوند کلیه ، در حدود هفت درصد از بیماران مشاهده می شد و در سال های دوم و سوم به ترتیب یازده و سیزده درصد بود. نارسایی کلیه در حدود نوزده درصد از بیماران روی داد وهشت درصد آنان جان باختندو نزدیک به یازده درصد از آنان به بخش دیالیز منتقل شدند. بر اساس این تحقیقات ، افسردگی در این بیماران ، خطر بروز مشکلات جدی از جمله دفع و نارسایی کلیه را دو برابر می کند. محققان بر این اساس توصیه می کنند ، کسانی که تحت عمل پیوند کلیه قرار می گیرند از نظر افسردگی مورد بررسی قرار گیرند و تست های غربال گری و بیمار یابی در آنان انجام گیرد.

    با وجود مخالفت های اولیه با مدل پیوند کلیه ایرانی، دنیا به سمت این مدل گرایش پیدا کرده است

سال 2006 بود که نشریه NATURE CLINICAL PRACTICE NEFROLOGY در دو شماره پشت سر هم مقاله‌هایی علیه مدل ایرانی پیوند کلیه منتشر کرد و در آن، پیوند کلیه ایرانی را که مبتنی بر پیوند کلیه از فرد زنده غیر فامیل است، با آنچه به صورت دلال بازی در هند انجام می‌شود مقایسه کرده بود.

       دانشمندان نشانگرهایی را در خون بیماران پیوند کلیه کشف کرده اند که نشان دهنده موفقیت پیوندویانیازبه مصرف داروهای بیشتر، هستند.  

      به گزارش ایرنا  به نقل از رویترز، محققان اعلام کردند: این یافته می تواند به پزشکان در ارائه مراقبت اختصاصی تر به بیماران پیوندی و تعیین میزان مصرف داروهای قوی  سرکوب کننده سیستم ایمنی که بیماران بایدبرای پیشگیری ازپس زده شدن کلیه جدیدمصرف کند،کمک می کند.

    خريدوفروش كليه درتمام نقاط دنياانجام مي‌شود.كشورهاي معدودي هستندكه توانسته‌اند بخوبي آن را مديريت كنند. در بسياري از كشورها روش‌هاي غيرعلمي مبارزه با خريد و فروش منجر به شكل گرفتن مافياي پيوند عضو شده است. ايران جزو كشورهايي است كه توانسته است بخوبي مافياي خريد و فروش را كنترل كند. روش ايران در اين زمينه منحصر به فرد است و منابع علمي با نام «مدل ايران» از آن ياد مي‌كنند. علي نوبخت، عضو فرهنگستان علوم پزشكي ايران، طي مقاله‌اي كه در نشريه clinical practice nephrology به چاپ رسيده، دلايل اصلي حذف واسطه‌ها و موفقيت ايران را شرح داده است. مهم‌ترين آنها عبارتند از: 1- انجمن حمايت از بيماران كليوي كه يك نهاد غيردولتي و خيريه است و اهداكنندگان و بيماران را با هم رودررو مي‌كند. 2 - دولت پولي راتحت عنوان هديه ايثار به اهداكنندگان پرداخت مي‌كند.3-اهداي عضو از ايرانيان به غيرايرانيان و برعكس ممنوع است.

   توريسم پيونداعضا‌(transplant tourism )به اين معني است كه مثلا فردي از آمريكا به پاكستان مي‌آيد و همان جا يك كليه براي خود مي‌خرد و تحت جراحي پيوند كليه قرار مي‌گيرد. از آنجا كه خدمات درماني در غرب گران‌تر است و همچنين اعضاي پيوندي در كشورهاي جهان سوم راحت‌تر به دست مي‌آيد، بيماران زيادي از كشورهاي ثروتمند به سوي كشورهاي ارزان‌تر مي‌آيند تا جراحي پيوند اعضا را در آن كشورها انجام دهند. در نتيجه سود زيادي در توريسم پيوند اعضا وجود دارد كه مافياي پيوند اعضا را به سمت خود مي‌كشد. در ايران به سبب اين كه پيوند كليه فقط بين افراد با مليت يكسان آزاد است و بين 2 نفر با مليت متفاوت ممنوع است، امكان فروش كليه به اتباع غيرايراني ممنوع و بسيار نادر است. فعاليت مافياي پيوند اعضا در هند، پاكستان و كشورهاي اروپاي شرقي رونق دارد. مشتريان اصلي پيوند غيرقانوني عضو را ساكنان متمول كشورهاي عربي و كشورهاي غربي تشكيل مي‌دهند كه به علت ارزان بودن كليه، به هند و پاكستان و كشورهاي اروپاي شرقي سرازير مي‌شوند.

زگيل در بيماران پيوندكليه شايع است و شيوع آن از 24% تا 100% گزارش شده است. طيف عفونت با  Human Papilloma Virus  (HPV) در بيماران پيوند كليه از يك زگيل معمولي تا كارسينوم سلول سنگفرشي Squamous Cell Carcinoma (SCC)  متفاوت است.  علاوه بر مهار سيستم ايمني، نور ماوراء بنفش نيز ممكن است به صورت يك كوفاكتور در ايجاد بدخيمي‌هاي همراه با عفونت HPV در بيماران پيوند كليه نقش داشته باشد. در اين بيماران، زمان تبديل زگيل به كارسينوم نيز تسريع مي‌شود. در بررسي باليني زگيل در اين بيماران بايد احتياط نمود. هر چند در بيماران بدون نقص ايمني، آسيب‌شناسي زگيل‌هاي معمولي كاملاً قابل پيش‌بيني مي‌باشدولي در بيماران پيوند كليه اين امر صادق نيست.